Najnowszy komplet dzieł na fortepian i orkiestrę Siergieja Rachmaninowa zrealizowano w całości siłami czeskimi. Partie solowe wykonał w tych realizacjach Lukáš Vondráček, któremu towarzyszy Praska Orkiestra Symfoniczna (Symfonický orchestr hlavního města Prahy FOK) grająca pod batutą Tomáša Braunera. Utwory na fortepian i orkiestrę Rachmaninowa dość dobrze pokazują rozwój języka muzycznego tego kompozytora. Pierwszy jest dziełem pełnym blasku, ale jeszcze może nieco naiwnym w swoim optymizmie. Drugi i Trzeci to już Rachmaninow w pełnym rozkwicie. Pierwsze z tych dzieł jest liryczne, drugie zaś – heroiczne. Wybujała emocjonalność i bogactwo rozlewnych melodii w połączeniu z zawrotną wirtuozerią partii solowych czynią z obu tych dzieł kompozycje niezwykle popularne. Wreszcie Czwarty i Rapsodia na temat Paganiniego – czyli Rachmaninow późny, który modernizował swój język muzyczny. Dużo tu pikanterii, rytmika jest ostrzejsza i bardziej wyrazista, mniej w tych dziełach rozlewności, a orkiestra staje się bardziej zaawansowana pod względem kolorystyki – dużo tu perkusji i różnego rodzaju orkiestrowych efektów specjalnych.

Rachmaninow Vondráčka jest klasyczny, delikatny i liryczny, ale jednocześnie urzeka barwnością oraz klarownością w odcinkach polifonicznych. Nie są to wykonania przebojowe – nie ma w nich ekstatycznych uniesień ani drapieżności w stylu odczytań Argerich czy Kapella. W książeczce załączonej do płyty umieszczono bardzo interesujący wywiad z pianistą, w którym artysta odniósł się do wykonań samego kompozytora. Docenił je (co raczej oczywiste!), aczkolwiek zaznaczył, że chciał, aby w jego własnych interpretacjach było więcej słodyczy. Cel bez wątpienia osiągnął, a jednocześnie udało mu się nie popaść w przesadę. Nie utopił tej muzyki w sentymentalnym sosie – i chwała mu za to. Jego tempa są bardzo wyważone, nie ma w jego interpretacjach dużych kontrastów agogicznych czy dynamicznych. Nie są też jednak suche ani zanadto rzeczowe. Pod tym względem są zrealizowane w punkt, i to stanowi ich wielką wartość. Pokazują Vondráčka jako artystę wnikliwego, subtelnego, dysponującego znakomitym warsztatem, który jednak nie sprawia, że szarżuje czy przesłania sobie cel, jakim jest spójność i potoczystość narracji. Dla pianisty to muzyka jest na pierwszym miejscu.

Niestety – na tym kończą się plusy. Tomáš Brauner realizuje akompaniament i do tego ogranicza się jego rola. Jest kompetentny, ale nic ponadto. Jeśli o Praską Orkiestrę Symfoniczną idzie – nie jest to zespół, który może konkurować z Orkiestrą Filharmonii Czeskiej. Jest od niej o jakieś dwie klasy gorszy. Przez to wiele tu odcinków, w których brzmieniu orkiestry brakuje blasku i rozmachu. Odcinki tutti (np. Dies irae na zakończenie Rapsodii na temat Paganiniego) są blade i niedograne. To samo można powiedzieć o miejscach, w których fortepian chowa się za orkiestrą. Melodie snute przez kwintet na początku koncertów d-moll i e-moll są anemiczne – nie tak soczyste jak w wielu innych nagraniach. Nie są to więc nagrania, w których mamy do czynienia z dialogiem trzech równorzędnych partnerów. To Vondráček tu błyszczy, a wykonania partii solowych skupiają na sobie całą uwagę. Orkiestra i dyrygent robią, co do nich należy, ale ich wykonania nie są zachwycające.

Pomimo tego, że są to nagrania satysfakcjonujące w jednej trzeciej, album ten polecam – ale tylko i wyłącznie ze względu na artyzm i jakość wykonań Lukáša Vondráčka. To znakomity muzyk, który zapewne jeszcze niejednym świetnym albumem nas zaskoczy.

Siergiej Rachmaninow

Koncerty fortepianowe 1-4, Rapsodia na temat Paganiniego

Lukáš Vondráček – fortepian
Prague Symphony Orchestra
Tomáš Brauner – dyrygent

Supraphon